Kolon ve Rektum Kanserinin Evreleri

Bir kanserin evresi kabaca onun vücut içindeki yayılım durumunu ifade eder. Tedavinin belirlenmesinde ve tedaviden beklenen başarının öngörülmesinde kanserin evresi en önemli faktördür. Kolorektal kanserlerde tümörün evresi belirlenirken;

• Kanser barsak duvarının hangi katmanına kadar büyümüş?
• Komşu doku ve organlara sıçramış mı?
• Çevre lenf bezleri veya uzak organlara yayılma yapmış mı?

Kolorektal kanserin evrelemesi hastanın fizik muayene bulguları, biyopsi sonuçları ve BT, MRI, PET gibi görüntüleme yöntemlerinin sonuçlarına göre yapılır.

• Evreleme muayene, biyopsi ve görüntüleme tetkiklerine göre yapıldığında buna klinik evre,
• Ameliyat edilen hastalarda bu verilerin çıkarılan parçanın incelenme sonuçları ile birleştirilerek yapılmasına ise patolojik evre adı verilir.

Bazen cerrahi sırasında görüntülemelerde saptanmayan daha ileri evre bir hastalık ile karşılaşılabilir. Bu nedenle patolojik evre, klinik evreden daha ileri safhada olabilir.

Kolorektal kanseri olan hastaların çoğunda cerrahi yapılması nedeniyle kanserin evresi genellikle patolojik olarak belirlenir ve bu daha doğru bir evrelemenin yapılması anlamını taşımaktadır.

Kolorektal Kanserin Evresi Nasıl Tanımlanır ?

Kolorektal kanser evrelemesinde genellikle TNM adı verilen sistem kullanılmaktadır. TNM sistemi 3 ana başlık altındaki bilgiyi içermektedir.

1. Tumor (T) bağırsak duvarında hangi katmanları tutmuştur ve çevre dokulara yayılım olmuş mu ?
2. Kanser, tümörün olduğu bölgedeki lenf bezlerini (nodlarını) (N) tutmuş mu? Lenf bezleri bağışıklık sistemi hücrelerinden oluşan küçük fasulye tanesine benzer bezlerdir ve genellikle kanserin ilk yayılım durağıdır.
3. Kanser vücudun başka organlarına metastaz (M) yapmış mı? Kolorektal kanserler her yere yayılabilirse de en sık uzak organ metastazlarını karaciğer ve akciğere yaparlar.

Bu evreleme sisteminde T, N ve M harflerini takip eden sayılar daha detaylı bilgi sağlarlar. Sayıların artması kanserin daha ileri evrelerde olduğu anlamını taşır. Bütün bu bilgiler elde edilip harf ve sayılarla ifade edilebilir duruma gelindiğinde kanserin evresi de ortaya konulmuş olur.

TNM Sisteminin Açıklamaları

Kolon ve Rektum Kanseri İçin T Kategorileri

Bu kategori kolorektal kanserin kolon veya rektum duvarının katmanları içerisinde nereye kadar yayılmış olduğunu tanımlar. Bu katmanlar, içten dışa doğru;

1. İç tabaka (mukoza), hemen hemen tüm kolorektal kanserler bu tabakadan başlar, burada çok ince bir kas tabakası da mevcuttur (musküler mukoza).
2. Musküler mukozanın altında yer alan sert bağ dokusu (submukoza).
3. Kalın bir kas tabakası (muskularispropria).
4. En dışta ince bir bağ dokusu (subseroza ve seroza), bu tabaka kolonun büyük bir kısmını sararken, rektum duvarında bulunmaz.

Tis: Kanser en erken safhadadır (in situ). Kanser hücreleri sadece mukozadadır ve musküler mukozanın altına geçmez.

T1: Tümör ince kas tabakası olan muskülaris mukozayı geçip submukoza katmanına ilerlemiştir.

T2: Tümör kalın kas tabakasının içine kadar ilerlemiştir.

T3: Tümör kolon veya rektumun en dış tabakasına kadar ulaşmış ama onu aşmamıştır. Çevre doku ve organlarda tümör yoktur.

T4a: Tümör en dıştaki serozaya ulaşmıştır.

T4b: Tümör kolon veya rektumun tüm duvarını tutmuş ve çevre dokulara yapışmış ya da istila etmiştir.

Kolon ve Rektum Kanseri için N Kategorileri

N kategorileri kanserin bölgesel lenf nodlarına yayılım yapıp yapmadığını ve tutulan lenf nodlarının sayısını tanımlar. Doğru evrelemenin yapılabilmesi için ameliyat sırasında en az 12 adet lenf nodunun da çıkarılmış ve mikroskop altında incelenmiş olması beklenir.

Nx: Yetersiz bilgi nedeniyle lenf nodu tutulum durumu ile ilgili tanımlama yapılamaz.

N0: Bölgesel lenf nodlarında kanser yoktur.

N1: 1-3 lenf nodunda kanser saptanmıştır.

• N1a: Kanser sadece 1 adet yakın lenf nodunda görülmüştür
• N1b: 2-3 lenf nodunda kanser vardır
• N1c: Lenf nodlarında kanser olmamakla beraber onların çevresindeki yağ dokusu içinde küçük kanser hücre odakları bulunmuştur

N2: 4 veya daha fazla bölgesel lenf nodunda kanser vardır.

• N2a: 4-6 lenf nodunda kanser bulunmuştur
• N2b: 7 veya daha fazla lenf nodunda kanser vardır

Kolon ve Rektum Kanseri için M Kategorileri

M kategorileri kanserin karaciğer, akciğer gibi uzak organlara veya uzak lenf nodlarına metastaz durumunu tanımlar.

M0: Uzak yayılım yoktur.

M1a: Kanser 1 uzak organa veya uzak lenf nodu grubuna metastaz yapmıştır.

M1b: Kanser birden fazla uzak organ veya lenf nodu grubuna veya karın zarı içinde uzak bölgelere metastaz yapmıştır.

Kolorektal Kanserde Hastalığın Evresine Göre Sağkalım Oranları Nasıldır ?

Sağkalım oranı belli bir kanser türü ve evresi için, tanı sonrası hastaların yüzde kaçının belli bir zaman dilimi sonrasında (genellikle 5 yıl) halen hayatta kalacağını söyler. Hastalara ne kadar yaşayacaklarını söyleyen değil, tedavinin başarı şansının ne kadar olacağını ifade eden bir orandır. Bazı hastalar bu oranları öğrenmek istemezler ve bu onların en doğal hakkıdır.

5 yıllık Sağ kalım Oranı Ne Demektir ?

Belli bir kanser türü ve evresi için 5 yılın sonunda hastanın sağ kalma olasılığını gösteren bir istatistik verisidir. Ancak hastaların çoğu 5 yıldan çok daha fazla yaşayacaktır. Bu aslında kanser tanısı sonrası en az 5 yıl yaşayacak hastaların yüzdesi anlamını taşır. Örneğin 5 yıllık sağ kalım oranının %90 olması, bu hastalığa yakalanan ve o evredeki 100 hastanın 90’ının 5 yıl sonra halen hayatta olacağının ön görülmesidir. Bu 90 hastanın büyük çoğunluğu 5 yıldan çok daha uzun süre yaşayabilir. Bunun yanında hastanın yaşı, ek hastalıkları, kanserin yeri, uygulanan tedavi ve tümörün biyolojik davranışı kişiden kişye değişebilir.

Bu nedenle unutulmamalıdır ki kanser sağ kalım oranları tüm hikayeyi anlatmaz !

KOLON VE REKTUM KANSERİNDE EVREYE GÖRE SAĞ KALIM ORANLARI

Kolon ve rektum kanserleri,gerek tıbbi gerek cerrahi tedavi yöntemleri ve tümör biyolojisi açısından farklılıklar gösterir. Bu nedenle sağkalım oranlarıda ayrıca değerlendirilir. Sağkalım oranları ABD Ulusal Kanser Enstitüsü veri tabanından alınmıştır ve 2004-2010 yılları arasında kolon kanseri tanısı alan hasta sonuçlarını göstermektedir.

Evrelerine göre kolorektal kanser hastalarının sağ kalım oranları

• Evre I’de 5 yıllık göreceli sağ kalım yaklaşık %92’dir. Hastaların %39’u bu evrede tanı alırlar.
• Evre II ‘de 5 yıllık göreceli sağ kalım yaklaşık %89’dur. Hastaların %35’i bu evrede tanı alırlar.
• Evre III’de  5 yıllık göreceli sağ kalım yaklaşık %71’dir. Hastaların %22’si bu evrede tanı alırlar.
• Metastatik  Evre IV’de 5 yıllık göreceli sağ kalım oranı %14’lere kadar düşmektedir. Ancak halen bu evresindeki kanser hastaları için de farklı tedavi seçenekleri bulunmaktadır.

Unutulmaması gereken;  Tüm bu sağ kalım oranların sadece tahmini değerlerdir. Sağkalım süreleri kanser hücre tipine, tedavi farklılıklarına, hastanın genel durumuna göre değişmektedir.