Makat Kaşıntısı (Pruritus Ani) Nedir?
Makat çevresinde sürekli dayanılmaz kaşıntı hissi duyulmasına kaşıntılı anüs (pruritus ani) denir. Özellikle geceleri ve dışkılamadan sonra şikayetler artar. Bazı hastalarda makat kaşıntısı ile birlikte, makatta yanma, akıntı, ağrı ve tahrişe bağlı kanama şikayetleri de olabilir.
Makat Kaşıntısı (Pruritus Ani) Neden Olur?
Birçok nedeni olabilir. Sıklıkla rastlanan nedenler:
- Makat bölgesinin aşırı temizlenmesi, temizlik için hijyenik solüsyonların kullanılması.
- Dışkılamadan sonra uygun temizliğin yapılamamasına bağlı anüs bölgesindeki kalan dışkı artıkları tahrişe ve kaşınmaya neden olabilir.
- Makat (anüs) çevresinin ıslak kalması ciddi makat kaşıntısı yapabilir. Birçok nedenle makatta ıslaklık artar;
- Aşırı terleme.
- Makat sarkması; Dışkı ve mukus sızıntıları olacaktır.
- Makat kaslarının gevşemesi ile dışkı sızıntıları olur ve tahriş ve kaşıntıya sebep olur.
- Evre 3,4 iç hemoroidal hastalık.
- Makat çatlak hastalığı, makat enfeksiyonları.
- Paraziter hastalıklar. Kıl kurdu her ne kadar çocukluk çağında sık görülse de erişkinlerde de makat kaşıntısının sık sebebidir.
- Dermatit psoriazis, egzama gibi deri hastalıkları da makat kaşıntısı yapabilir. Vücudumuzda görülebilen tüm cilt hastalıklarının makat bölgesinde görülebileciği unutulmamalıdır.
- Belli içecek ve yiyecekler alkol (bira), asit içeren meyve suları, kafein içeren içecekler (örneğin kahve, çay veya kola), çikolata, bazı meyveler, domates, fındık ve patlamış mısır, baharatlı gıdalar, mezeler, kuruyemiş makatta kaşıntı yapabilirler. Günümüzde sık görülen gıda allerjileri de vücudumuzun diğer yerlerinde olduğu gibi makat kaşıntısına da neden olabilirler.
- Stres; Ani stresler olağan dışı psikolojik durumlarda kaşınmaya yola açabilirler.
Makatta Kaşıntı (Pruritus Ani) Tedavisi Nasıl Yapılır?
Öncelikle hastalığın altta yatan sebebini bulmak önemlidir. Hastalar hemen bir ilaç tedavisi ile kaşıntıdan kurtulmak ister ama, birbirinden oldukça farklı bir çok nedenle gelişen bu hastalıkta gerçek nedeni bulmak zaman alacaktır. Hastalığın öncelikle organik bir nedene bağlı olmadığı gösterilmelidir. Makat kaşıntısı dermatit gibi bir deri hastalığınından, deri kanserine, mantar infeksiyonuna ve o bölgenin diğer hastalıkları olan hemoroid, anal fissür, anal fistül gibi geniş bir hastalık yelpazesinin sonucu gelişebilir. İyi bir hasta hikayesi almak, ayrıntılı bir anal muayene yapmak ve laboratuar görüntüleme hatta allerji testleri neden ortaya konulabilir. Çoğu kez kaşınmanın kesin nedeni bulunamaz ve nedeni bilinmeyen (idiopatik) olarak tanı konulur.
Makat Kaşıntısını Ortadan Kaldırmak İçin Neler Yapılabilir?
- Bu bölgede temizlik için su dışında hiçbir şey kullanılmamalıdır.
- Makatta ıslaklıktan kaçınılmalı olabildiğince kuru tutulmalıdır.
- Makat temizliğinde aşırı sürtünmeden kaçınılmalı, tuvalet kağıdı bile kullanılmamalıdır.
- Temizlikte alkol içermeyen bebek mendilleri tercih edilebilir.
- Kaşımaktan kaçınılmalı, çünkü kaşınma tahrişi arttırarak durumu daha kötüleştirecektir. Sürekli kaşınma hissi için doktorunuz önereceği ilaçlar olacaktır.
- Pamuklu iç çamaşır giyilmeli, kadınlar, adet döneminde organik pedler kullanmalıdır.
- Her gün tüketilen gıdaların listesi tutularak muhtemel allerjenler belirlenebilir.
- Kulaktan dolma ilaçlar kullanılmamalıdır, çoğu zaman şikayetlerde artmaya sebep olur.
Sebebi bulunamayan (İdiyopatik) makat kaşıntısında deri-deri altı tabakasında bulunan serbest sinir uçlarının aşırı duyarlılığını gidermekte faydalı olduğu saptanan bazı özel formulasyonlar ile tedavi olmanız mümkün olabilir.
Şiddetli makat kaşıntısı şikayeti olan hastada Makat sarkmasına bağlı dışkı/mukus sızıntısı sonucu ıslak anüs görüntüsü:
